W wyniku rosyjskiej agresji na Ukrainę na teren Polski przybyła znacząca liczba uchodźców uciekających przed wojną i szukających schronienia. Polskie społeczeństwo otworzyło się na pomoc zaatakowanemu sąsiadowi, a znaczący wkład w zakwaterowanie i wyżywienie uchodźców mają osoby prywatne, osoby prawne, jednostki organizacyjne i przedsiębiorcy. W celu wsparcia tych oddolnych inicjatyw zostały wprowadzone specjalne świadczenia pieniężne.
Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: Specustawa) przyznaje prawo ubiegania się o świadczenie pieniężne osobom, które zapewniły zakwaterowanie i wyżywienie uchodźcom z Ukrainy. Wysokość tego świadczenia wynosi 40 zł za jeden dzień zakwaterowania i wyżywienia dla jednego uchodźcy. Z założenia świadczenie ma być wypłacane przez okres 60 dni, a w szczególnych przypadkach okres ten może zostać wydłużony. Świadczenia będą wypłacane z dołu.
Należy zaznaczyć, że przepisy wprowadzające świadczenia weszły z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 r. – oznacza to, że świadczenia przysługują również tym osobom, które zapewniły uchodźcom zakwaterowanie i wyżywienie przed podpisaniem Ustawy.
Wymienionym podmiotom w ramach zakwaterowania i wyżywienia uchodźców przysługują takie same świadczenia jak osobom prywatnym. Oprócz tego wojewoda ma prawo podniesienia wysokości świadczeń gdy uzna to za zasadne ze względu na ponoszone przez przyjmujący podmiot koszty
Wzór wniosku potrzebnego do uzyskania świadczenia został podany w rozporządzeniu MSWiA z dnia 16 marca 2022 r. w sprawie wzoru wniosku o świadczenie pieniężne za zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy przybywającym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z działaniami wojennymi (dalej: Rozporządzenie).
Wypełniony wniosek należy złożyć we właściwym do miejsca zakwaterowania uchodźców urzędzie gminy.
- Imię i nazwisko/nazwa składającego wniosek;
- PESEL/NIP składającego wniosek;
- Okres, na jaki zakwaterowana uchodźców oraz ich liczba oraz oświadczenie, że z tytułu zakwaterowania nie otrzymało się żadnych innych korzyści majątkowych;
- Imię i nazwisko osoby przyjętej do zakwaterowania (możliwie PESEL, jeżeli posiada);
- Oświadczenie wnioskodawcy o zapewnieniu zakwaterowania i wyżywienia;
- Oświadczenie o prawdziwości podawanych we wniosku danych (pod rygorem odpowiedzialności karnej);
- Adres zakwaterowania przyjętych osób;
- Adres e-mail i numer telefonu wnioskodawcy;
- Oświadczenie o nieprzyjmowaniu wcześniej świadczenia za daną zakwaterowaną osobę;
Zgodnie z Rozporządzeniem wniosek jest rozpatrywany w ciągu miesiąca od daty złożenia w urzędzie gminy. Przyznanie lub wypłacenie świadczenia może być uzależnione przez urząd gminy od weryfikacji warunków zakwaterowania i wyżywienia, która zostanie przeprowadzona przez upoważnionych do tego pracowników urzędu gminy
Wniosek może zostać odrzucony, gdy urząd gminy w czasie weryfikacji uzna, że warunki w podanym miejscu zakwaterowania mogą zagrażać życiu lub zdrowiu uchodźców.
Do odrzucenia wniosku dochodzi również w przypadku, gdy przekazane w nim informacje okażą się nieprawdziwe.
W związku ze zwiększeniem się ilości osób zamieszkających dany lokal należy zmienić informacje podane w tzw. „deklaracji śmieciowej”, co wiąże się ze zmianą wysokości opłaty śmieciowej. Różne są podejścia samorządów do tej kwestii w kontekście przyjmowania uchodźców – niektóre z nich umarzają dodatkowe opłaty jeżeli miałyby one być nakładane w związku z przyjmowaniem uchodźców z Ukrainy, inne natomiast wspomnianą opłatę utrzymują, przez co osoby goszczące obywateli Ukrainy ponoszą dodatkowe koszty.
W razie wątpliwości warto więc skontaktować się z urzędem gminy właściwym do miejsca zakwaterowania uchodźców.
