Na początku maja br. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw. Projekt wprowadza istotne zmiany w odniesieniu zarówno do transgranicznego przekształcania, łączenia i podziału spółek, jak i krajowych procesów reorganizacyjnych. Nowelizacja stanowi kolejny etap implementacji tzw. pakietu prawa spółek.

Głównym celem nowelizacji jest implementacja do polskiego porządku prawnego dwóch dyrektyw:

  • Dyrektywy 2019/2121 Parlamentu Europejskiego i Rady z 27 listopada 2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do transgranicznego przekształcenia, łączenia i podziału spółek (Dz.U. L 321 z 12.12.2019);
  • Dyrektywy 2019/1151 Parlamentu Europejskiego i Rady z 20 czerwca 2019 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132 w odniesieniu do stosowania narzędzi i procesów cyfrowych w prawie spółek (Dz.U. UE L 186/60 z 11.07.2019);

oraz dostosowanie polskich regulacji do wymagań określonych w wyroku TSUE z dnia 25 października 2017 r. w sprawie C-106/16 Polbud.

Nowelizacja, obok szeregu nowych rozwiązań w zakresie transgranicznych procesów reorganizacyjnych, wprowadzić ma również nowe możliwości w zakresie krajowych transformacji spółek. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy zmieniającej, impulsem do dokonania rewizji krajowych rodzajów transformacji spółek była konieczność implementacji przepisów unijnych i wprowadzenie nowych rodzajów transformacji transgranicznych spółek do kodeksu spółek handlowych („KSH”).

Podział przez wyodrębnienie

Projekt obejmuje wprowadzenie nowego rodzaju podziału spółek, czyli tzw. „podziału przez wyodrębnienie”. Istotą tego typu podziału o charakterze częściowym jest to, że udziały lub akcje spółki lub spółek przejmujących lub nowo zawiązanych obejmuje spółka dzielona.

W obecnym stanie prawnym częściowy podział spółki na gruncie KSH może zostać dokonany wyłącznie w trybie podziału przez wydzielenie. Polega on na przeniesieniu części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną, ale udziały lub akcje w tym przypadku obejmują wspólnicy spółki dzielonej. Nowy typ podziału przewiduje natomiast objęcie ich przez samą spółkę dzieloną. W odróżnieniu od podziału przez wydzielenie, w przypadku podziału przez wyodrębnienie wspólnicy spółki dzielonej nie staną się wspólnikami spółki przejmującej. W płaszczyźnie majątkowej spółki dzielonej w zamian za przekazanie części majątku otrzyma ona prawa udziałowe w spółce przejmującej.

Podział przez wyodrębnienie może stanowić istotną alternatywę dla transakcji przeniesienia (zbycia) przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. W odróżnieniu bowiem od zwykłego wniesienia aportu, w przypadku podziału przez wyodrębnienie, dochodzi do transferu w drodze sukcesji uniwersalnej, co stanowi istotne uproszczenie procedury. W praktyce oznaczać to będzie, że spółka przejmująca (lub nowo zawiązana powstała w związku podziałem) wstąpi z dniem wyodrębnienia we wszystkie prawa i obowiązki spółki dzielonej określone w planie podziału, bez konieczności przenoszenia poszczególnych praw lub zobowiązań na mocy odrębnych porozumień.

Projekt zakłada, że podział przez wyodrębnienie może mieć charakter zarówno krajowy, jak i transgraniczny.

Uproszczone połączenie

Nowelizacja przewiduje nowy rodzaj połączenia spółek, obejmujący uproszczoną procedurę w odniesieniu do zwykłego procesu połączeniowego. Nowy rodzaj połączenia ma być przeprowadzany bez konieczności przyznania udziałów albo akcji w spółce przejmującej w sytuacji, gdy jeden wspólnik posiada w sposób bezpośredni lub pośredni wszystkie udziały lub akcje łączących się spółek albo wspólnicy łączących się spółek posiadają udziały lub akcje w tej samej proporcji we wszystkich łączących się spółkach.

Jednocześnie projekt przewiduje w dodawanym art. 5151 § 2 i 3 KSH środki ochrony wierzycieli nieuczestniczącej w połączeniu spółki posiadającej bezpośrednio wszystkie udziały lub akcje spółki przejmowanej. W przypadku bowiem uproszczonego połączenia spółek, nieuczestnicząca w połączeniu spółka nie otrzyma rekompensaty za utracony majątek w postaci udziałów spółki przejmującej, a wierzyciele tej spółki nie będą mogli skorzystać z instrumentów ochrony przewidzianych w art. 495 i art. 496 Kodeksu spółek handlowych. Projektowana regulacja przyznaje tej kategorii interesariuszy prawo żądania zabezpieczenia swoich roszczeń przez nieuczestniczącą w połączeniu spółkę posiadającą bezpośrednio wszystkie udziały lub akcje spółki przejmowanej, a więc spółkę będącą ich dłużnikiem, w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia planu połączenia.

Zgodnie z projektem, połączenie w trybie uproszczonym będzie mogło zostać przeprowadzone w wymiarze krajowym i transgranicznym.

Zmiana statusu spółek komandytowo-akcyjnych w transakcjach M&A

Projektowane przepisy wprowadzać mają możliwość uczestnictwa spółek komandytowo-akcyjnych („SKA”) w procesach:

  • połączenia – jako spółka przejmująca albo nowo zawiązana;
  • podziału – jako spółka dzielona.

Jest to istotna zmiana w przedmiocie pozycji spółek osobowych w transakcjach fuzji i przejęć. W obecnym stanie prawnym, żadna ze spółek osobowych (do których zalicza się SKA) nie mogła być spółką przejmującą lub nowo zawiązaną w procesie połączenia. W odniesieniu do podziałów, przepisy KSH nie przewidywały dotąd zdolności podziałowej spółek osobowych.

W praktyce transakcyjnej M&A, wejście w życie nowelizacji oznaczać zrównanie statusu SKA, będącej spółką osobową, ze statusem spółek kapitałowych. Zmiany odnosić się mają zarówno do transakcji krajowych, jak i transgranicznych.

Wejście nowelizacji w życie

Zgodnie z obecną wersją projektu, nowe przepisy mają wejść w życie z dniem 1 sierpnia 2023 r.