W poniedziałek Prezydent podpisał ustawę z dnia 7 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, która drastycznie zmienia dotychczasowe regulacje w tym zakresie. Ustawa wchodzi w życie w większości w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia, więc najprawdopodobniej już z końcem sierpnia/początkiem września zacznie obowiązywać. Ze względu na skalę wprowadzanych zmian, szczególne znaczenie mają przepisy przejściowe.

Poniżej znajduje się zestawienie najważniejszych przepisów przejściowych, wskazujących, które brzmienie ustawy należy stosować do najczęstszych i najważniejszych sytuacji.

1. Do dnia utraty mocy studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (czyli do dnia uchwalenia planu ogólnego, lecz nie dłużej niż do 31 grudnia 2025 r.) zmiana zagospodarowania terenu dotycząca niezamontowanych na budynku instalacji odnawialnych źródeł energii, może nastąpić również na podstawie decyzji o warunkach zabudowy – nowelizacja przewiduje, że później będzie to możliwe jedynie na podstawie planu miejscowego;

2. Sprawy dotyczące ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego lub wydania decyzji o warunkach zabudowy:

  • przepisy dotychczasowe, jeśli sprawę wszczęto je i nie zakończono decyzją ostateczną przed wejściem w życie nowelizacji;
  • art. 54, 61 ust. 1 pkt 1, ust. 2, 3 i 5a stosuje się w brzmieniu dotychczasowym, a wprowadzonych nowelizacją przepisów art. 61 ust. 1 pkt 1a i ust. 1a nie stosuje się jeśli sprawę wszczęto od dnia wejścia w życie nowelizacji i przed dniem utraty mocy przez studium;
  • w przypadku wniosków złożonych po dniu 1 stycznia 2026 r. wydanie decyzji o warunkach zabudowy lub ustalenie lokalizacji inwestycji celu publicznego możliwe będzie tylko, gdy w danej gminie wszedł w życie plan ogólny;

3. Kara za zwłokę w wydaniu decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego lub o warunkach zabudowy:

  • 14-dniowy termin na wniesienie żądania wymierzenia kary w przypadku decyzji doręczonych przed dniem wejścia w życie ustawy rozpoczyna bieg od dnia wejścia w życie nowelizacji;
  • w przypadku wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie nowelizacji postępowań w sprawie wymierzenia kary za zwłokę w wydaniu decyzji, organ, przed którym toczy się postępowanie poucza o możliwości wniesienia żądania wymierzenia kary w terminie 14 dni od dnia doręczenia pouczenia, a jeśli w tym terminie żądanie nie zostanie wniesione, postępowanie w sprawie wymierzenia kary umarza się;

4. W stosunku do obiektów budowlanych, w przypadku których dokonano przed wejściem w życie nowelizacji zgłoszenia na podstawie prawa budowlanego stosuje się art. 59 ust. 2a określający obowiązek uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu w brzmieniu dotychczasowym oraz nie stosuje się wyłączeń z wprowadzonego nowelizacją art. 59 ust. 2b;

5. W stosunku do decyzji o warunkach zabudowy, które stały się prawomocne przed dniem 1 stycznia 2026 r. nie stosuje się art. 64c dodanego nowelizacją, który stwierdza, że po 5 latach od prawomocności, DWZ wygasa;

6. Do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin stosuje się przepisy dotychczasowe. Studia zachowują moc do dnia wejścia w życie planu ogólnego, ale nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2025 r.;

7. Dotychczasowe MPZP zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych MPZP na danym obszarze i nie stosuje się do nich definicji dodanych w art. 2 pkt 27-35, chyba, że zmienia się jedynie część MPZP – wówczas ww. definicje znajdują zastosowanie;

8. Rozporządzenia wydane na podstawie art. 16 ust. 2 (zakres projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego) i art. 61 ust. 6 (sposób ustalania wymagań dotyczących nowej zabudowy i zagospodarowania terenu w przypadku braku MPZP) zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych aktów wykonawczych, aczkolwiek nie dłużej niż 36 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji;

9. Uchwały w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji mieszkaniowej lub inwestycji towarzyszącej zachowują moc.

Jak widać, obszerna jest nie tylko skala wprowadzanych nowelizacją zmian, ale również samych, złożonych przepisów przejściowych, które ją wprowadzają. Niestety, również w tym zakresie, ustawa pozostawia wiele do życzenia i trudno uznać ją za zmianę spójną. Dlaczego podmiot, który wniósł żądanie wymierzenia kary za zwłokę w wydaniu decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzji warunkach zabudowy zobowiązany jest ponownie wnosić żądanie pod rygorem umorzenia postępowania? Odpowiedzi na to pytanie na próżno szukać, ale ustawa takie wymogi wprowadza.
Podobne regulacje wskazują na niedopracowanie nowelizacji i prawdopodobnie prowadzić będą do kolejnych, „korygujących” poprawek wkrótce po wejściu w życie nowelizacji.