Sejmowa Komisja do Spraw Petycji zaproponowała wyeliminowanie przepisów prawa obowiązujących inspektorów pracy dotyczących okazywania upoważnienia do kontroli przedsiębiorców i przeprowadzania tych kontroli wyłącznie na podstawie legitymacji służbowej. Posłowie twierdzą, że celem takiej zmiany jest uproszczenie i ujednolicenie procedur kontroli przedsiębiorców i pozostałych pracodawców niebędących przedsiębiorcami. Nadto, projekt nowelizacji przewiduje także, że Państwowa Inspekcja Pracy byłaby zaliczana do kategorii organów, do których nie są stosowane ograniczenia w prowadzeniu kontroli. Zdaniem prawników, zasadność procedowanych zmian budzi poważne wątpliwości interpretacyjne.

Do Sejmu wpłynął komisyjny projekt nowelizacji ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy (dalej: „ustawa o PIP”) oraz ustawy – Prawo przedsiębiorców (oczekuje na nadanie numeru druku sejmowego). Projekt, którego autorem jest sejmowa Komisja do Spraw Petycji, jest efektem petycji w sprawie uchylenia art. 24 ust. 3-7 ustawy o PIP, jaką jeszcze w poprzedniej kadencji Sejmu złożyło Stowarzyszenie Inspektorów Pracy Rzeczypospolitej Polskiej.

Jakie zasady przeprowadzania kontroli przez Państwową Inspekcję Pracy ulegną zmianie?

Projekt nowelizacji przepisów w tym zakresie sprowadza się wyłącznie do dwóch aspektów. Pierwszy stanowi propozycję wyeliminowania z ustawy o PIP przepisu art. 24 ust. 3-7, czyli postanowień stanowiących o tym, że kontrolę przedsiębiorcy przeprowadza się wyłącznie po uprzednim okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do jej przeprowadzenia. W obowiązującym stanie prawnym, upoważnienie winno wskazywać w szczególności:

  • zakres przedmiotowy kontroli,
  • czas jej trwania,
  • pouczenie kontrolowanego o przysługujących mu prawach i obowiązkach,
  • podmiot uprawniony do udzielenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.

Druga procedowana nowelizacja przewiduje z kolei dodanie do art. 65 ustawy – Prawo przedsiębiorców nowego punktu 4. Zmiana ta spowoduje zaliczenie kontroli prowadzonych przez Państwową Inspekcję Pracy do kategorii kontroli prowadzonych przez organy kontrolne, w stosunku do których wyłączone jest stosowanie ograniczeń w prowadzeniu kontroli. Obecnie wyłączenie to dotyczy kontroli prowadzonych na podstawie przepisów Prawa atomowego, kontroli celno-skarbowej oraz kontroli w zakresie gospodarki odpadami.

Jak prawnicy oceniają projekt nowelizacji przepisów dotyczących prowadzenia kontroli przez Państwową Inspekcję Pracy?

W ocenie autorów projektów nowelizacji, zmiana przepisów w powyższym zakresie ma na celu uproszczenie i ujednolicenie procedur kontroli przedsiębiorców i innych pracodawców nieposiadających statusu przedsiębiorców, realizowanych przez różne państwowe instytucje kontrolne. Ich zdaniem, postanowienia art. 24 ust. 3-7 ustawy o PIP obligują inspektorów pracy do okazania osobie reprezentującej podmiot kontrolowany, poza legitymacją służbową, także upoważnienia do kontroli. Nadto, w ocenie prawników, uchylenie obowiązku okazywania przez kontrolujących upoważnienia – o ile ułatwiać będzie działanie inspektorów – może okazać się problematyczne dla pracodawców – szczególnie tych mniejszych i niedysponujących wykwalifikowanym zespołem posiadającym wiedzę z zakresu właściwych przepisów prawa oraz doświadczeniem przy tego rodzaju kontrolach. Zawarte w upoważnieniu informacje na temat praw i obowiązków kontrolowanego stanowiły do tej pory niewątpliwie cenne wskazówki dla części kontrolowanych przedsiębiorców. Odchodząc od obowiązku przedstawiania przez kontrolujących upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, być może należałoby jednocześnie wprowadzić obowiązek przekazywania kontrolowanemu podmiotowi w innej formie tych informacji (pouczenia) na etapie rozpoczynania kontroli.